Wieś pięknie położona u źródeł rzeki Stobnica u podnóża pasma z kulminacją Lalin Wysoki Dział 470 m n.p.m. oraz Wroczeń 498 m n.p.m.
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1404 r. i mówi o rozgraniczeniu sąsiadujących ze sobą wsi Srogów Górny i Grabownica kopcami granicznymi. W 1408 r. synowie Pakosza z Pakoszówki Tomasz i Mikołaj otrzymali od króla Lalin Ruski i Niemiecki za zasługi. Nazwa miejscowości zmieniała się i tak np. w roku 1408 Laliny, 1435 de Lalyna, 1441 Lanyna et alia Lanyna, 1443 in Lalina Ruthenicali (Lalin Ruski) , in Lalina Theutunicali (Lalin Niemiecki).
W XV-wiecznym Lalinie rozróżniano Lalin Ruski położony w pobliżu Góry Wroczeń oraz Lalin Niemiecki ciągnący się w kierunku wsi Grabownica. Najprawdopodobniej część zwana Lalinem Ruskim była osadą wcześniejszą związana z osadnictwem rusko-wołoskim istniejącym na terenie Karpat. Lalin Niemiecki z kolei powstał w rezultacie kolonizacji związanej z osadnictwem jeńców niemieckich po bitwie pod Grunwaldem.
Parafia w Lalinie była jedną z wielu parafii grecko-katolickich w diecezji Przemyskiej. Przestała istnieć po II wojnie światowej. Na szczególna uwagę zasługuje fakt, iż w tejże parafii urodził się Jozefat Kocyłowski biskup przemyski w latach 1917-1947.
Zabytki:
Najcenniejszym symbolem dawnej świetności jest cerkiew parafialna imienia św. Jerzego. Cerkiew orientowana, zbudowana z drewna jodłowego o konstrukcji zrębowej, na podmurowaniu kamiennym. Wnętrze cerkwi dzieli się na trzy części. Prezbiterium z ołtarzem, dobudowana w 1924 r. Zakrystia. Nawa prostokątna, od wschodu zamknięta Ikonostasem, od zachodu wsparty na dwóch kolumnach Babiniec – chór- w cerkwi miejsce przeznaczone wyłącznie dla kobiet. Dach cerkwi dwuspadowy, pokryty blachą. Po środku dachu wieżyczka, ściany zewnętrzne kryte gontem.
Na szczególną uwagę zasługuje wnętrze cerkwi z zabytkową polichromią, ikonostasem oraz barokowymi ołtarzami bocznymi. Polichromia datowana na drugą połowę XIX w. wykonana jest w technice tempry klejowej na gruncie kredowo klejowym, położonym wprost na ścianie wygładzonych bali drewnianych. Środek stropu wypełnia kompozycja przedstawiająca Trójcę Św. – obraz namalowany na płótnie i przytwierdzony do desek.
Bogaty Ikonostas podzielony na trzy strefy: pierwsza strefa to Ikony Namiestne, drugą strefę stanowią Prazdniki, trzecia strefa to Ikony rzędu Czynu Apostolskiego. Za ikonostasem znajduje się ołtarz z baldachimem wspartym czterema kolumnami. Pośrodku ołtarza znajduje się Ikona przedstawiająca Matkę Bożą z Dzieciątkiem w typie Hodegetrii z połowy XVIII w. Słowo Hodegetria oznacza „Tę, która prowadzi”. Pierwowzór tej Ikony przechowywany był w Konstantynopolu i namalowany prawdopodobnie przez Św. Łukasza.
W nawie głównej pod ścianami bocznymi ołtarzyki boczne z I połowy XIX wieku.
Kuchnia regionalna:
Pierogi razowe - od 5 grudnia 2013 r. wpisane na Ministerialną Listę Produktów Tradycyjnych
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu:
Na podkarpackiej wsi podstawą pożywienia były produkty pochodzenia roślinnego, w tym w szczególności zbożowego. W Lalinie i okolicznych wsiach uprawiano podstawowe gatunki zbóż. Po wymłóceniu cepem, ziarno za pomocą szufli rzucano pod wiatr, aby rozdzielić poszczególne frakcje ziarna, a następnie przechowywano w sąsiekach lub w kadłubach stojących w komorze i mielono na bieżąco, w miarę potrzeb. Mielenie w żarnach należało do obowiązków dzieci. „Jedno dziecko dokładało ziarna, drugie poruszało żarnówką. Pracowało się wieczorem, w zależności od potrzeb, nie mielono na zapas. (…) Mąka sypała się z żaren otworem w kłodzie do podstawionego naczynia. Otrzymaną mąkę należało przesiać na przetaku. Przetak miał płócienko z włosia końskiego” (Wywiad przeprowadzony z mieszkańcami Lalina). Kolor mąki był szary, przypominał barwą popiół, pieczono z niego chleb, ale także kluski i pierogi. Do mąki należy dodać ciepłą wodę, trochę soli i tak długo wyrabiać, aż ciasto uzyska odpowiednią sprężystość. Wyrobione ciasto rozwałkowuje się na stolnicy i wycina krążki. Można też z ciasta uformować wałek, z którego odrywa się kawałki ciasta potrzebne na jeden pieróg i rozgniata. Na przygotowywane ciasto nakłada się farsz. „Zasadniczym farszem jest ugotowana kapusta świeża z dodatkiem cebulki zarumienionej na maśle lub kiszona z dodatkiem cebulki zrumienionej na smalcu ze skwarkami. Niezbędnym dodatkiem są posiekane suszone grzyby. Grzyby nadające się jako dodatek to przede wszystkim borowiki, ewentualnie kozaki lub podgrzybki. Grzyby należy poprzedniego dnia namoczyć, następnie w tej samej wodzie ugotować, odciśnięte drobno pokroić. Jedynymi przyprawami są sól i pieprz. Po napełnieniu farszem brzegi ciasta zostają zlepione, a uzyskany brzeg jest karbowany. Gotowe pierogi wrzuca się do garnka z gotującą, osoloną wodą i gotuje do wypłynięcia na wierzch” (informacje od mieszkańców Lalina).
Gotowe pierogi z farszem z gotowanej świeżej kapusty polewa się masłem ze zrumienioną cebulą, a z farszem z kapusty kiszonej skwarkami. Pierogi razowe z Lalina są daniem całorocznym. W sezonie letnim i jesiennym przygotowuje się je z nadzieniem z kapusty słodkiej, a w sezonie jesiennym i zimowym z nadzieniem z kiszonej kapusty.
Przepis
Farsz:
Ciasto:
Z mąki pszennej razowej i wody zarobić miękkie, elastyczne ciasto. Rozwałkować na grubość ok. 0,5 cm, wykrawać krążki o średnicy od 10 do 12cm.
Lepienie pierogów:
Wystudzonym farszem nadziewać wykrojone krążki i dokładnie zlepiać brzegi, wykonując ozdobny karb. Gotowe pierogi przykryć lniana ścierka aby zbytnio nie przesychały. Wrzucać na osoloną, wrzącą wodę. Gotować do momentu wypłynięcia.
Pierogi z kiszoną kapustą podawać okraszone skwarkami, natomiast z kapusta słodka podawać olane zrumieniona na maśle cebulką.
Miejsca rekreacji:
